İnsan sperm hücreleri dondurularak uzun yıllar saklanabilir ve istenildiğinde çözülerek tüp bebek uygulamalarında kullanılabilir. Bu dondurma işlemine kriyoprezervasyon denir.
Sperm dondurma işlemi 3 ana nedenle uygulanır.
Kemoterapi ya da radyoterapi görecek olan hastalarda kullanılacak olan ilaçların ya da uygulanacak tedavinin testislerdeki sperm üretimi işlevini bozma ihtimaliden dolayı tedaviden sonra ileri tarihte kullanabilmek için dondurulabilir.
Tüp bebek tedavisi öncesinde sperm sayısı çok az olan hastalarda (kriptozoospermi) ya da menisinde bazen sperm görülen bazen sperm görülmeyen hastalarda (virtual azoospermi), yumurta toplama işlemi günü sperm çıkmama ihtimaline karşılık işlem gününden önce alınan örneklerde sperm bulunduğunda dondurulabilir. Böylece işlem günü hastanın örneğinde sperm bulunamazsa tedavi garanti altına alınmış olunur.
Cerrahi yöntemlerle (MikroTESE, TESA) elde edilen spermlerden, eldeki yumurtaları dölleyecek sayıda olanları kullanıldıktan sonra geride kalanlar daha sonraki tedavilerde de kullanabilmek için dondurulabilir. Çünkü cerrahi olarak elde edilen spermler çok değerli ve kaybedilmemesi gereken hücrelerdir.
Dondurulan spermlerin çözüldükten sonraki canlılık ve hareketlilik oranlarının dondurulmadan önceki değerlerin altına düşmesi normaldir. Çünkü spermlerin bir kısmı dondurma stresine dayanıklı olmayabilir. Yine spermlerin bir kısmı fiziksel olarak hasara da uğrayabilir.
Bugüne kadar yapılan çalışmalarda dondurulmuş çözülmüş spermler ile yapılan tüp bebek uygulamaları ile taze spermlerin kullanıldığı tüp bebek uygulamaları sonuçları arasında bir fark gözlemlenmemiştir.
Tüp bebek uygulamaları için dondurulan spermler, içerisinde sıvı azot bulunan tankların içinde -196 C de çiflerin her yıl imza vermeleri karşılığında 5 yıl boyunca saklanabilmektedir. Fakat radyoterapi, kemoterapi gibi tedavi gören hastaların dondurulan spermleri için bir süre sınırlaması yoktur.
Erkeklerde üreme hücreleri ve gonad dokularının saklanmasını gerektiren tıbbi zorunluluk halleri şunlardır;
a) Cerrahi yöntemlerle sperm elde edilmesi halinde,
b) Kemoterapi ve radyoterapi gibi gonad hücrelerine zarar veren tedaviler öncesinde,
c) Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar (testislerin alınması ve benzeri) öncesinde,
d) Çok az sayıda sperm olması (kriptozoospermi) durumunda.
